Provincie Zuid-Holland naar een mantelzorgvriendelijker personeelsbeleid

Weet jij wat er speelt?

De aanpak van levensloopstress kan voor werkgevers een zoektocht zijn. Vaak is er al wel een indruk van medewerkers die lijden onder stress, maar ontbreken harde cijfers over specifieke thematiek; zoals uitval door mantelzorg. Met een praktische aanpak, door het gesprek aan te gaan en te denken in oplossingen, kunnen werkgevers werknemers die verzuimen wegens een niet-medische oorzaak aan het werk houden. Mieke Vermeer van Provincie Zuid-Holland: ‘Als werkgever willen we dat er ruimte komt om mantelzorg en werk te combineren. Dat gaat niet vanzelf. We doen steeds nieuwe inzichten op en in dat opzicht zijn we lerend.’ 

Betrokkenheid van de werkgever: zorg voor elkaar

A&O-adviseur Mieke Vermeer van Provincie Zuid-Holland: ‘We willen dat iedere provinciemedewerker het werk kan combineren met andere taken die iemand heeft. Bijvoorbeeld met zorgtaken. Een derde van onze 1.500 medewerkers is ouder dan 50 jaar. Dat is de groep die veel mantelzorgt – zo laat onderzoek van onder andere het Sociaal Cultureel Planbureau zien.’ Toch kwam mantelzorg als thema niet als vanzelfsprekend op de agenda van Provincie Zuid-Holland. ‘Wat speelde was de aarzeling om het op te pakken’, zegt Mieke Vermeer eerlijk.

Geen harde cijfers

Uitval van medewerkers is namelijk niet altijd direct toe te wijzen aan mantelzorg. Harde cijfers zijn er vaak niet. Mieke Vermeer: ‘We hebben bijvoorbeeld een indruk van medewerkers die lijden onder stress via het Werkbelevingsonderzoek, maar geen harde cijfers van verzuim wegens mantelzorg, dat zijn vaak zaken die niet geregistreerd worden.’ Dat vooral 40-plussers mantelzorg geven staat vast. Mieke Vermeer: ‘Als je dat afzet tegen de gemiddelde leeftijd van onze medewerkers, dan mag je ervan uitgaan dat mantelzorg onze organisatie raakt.’

Typisch Provincie Zuid-Holland: Samen verantwoordelijkheid nemen

Mantelzorgers kunnen gebruik maken van wettelijke regelingen zoals zorgverlof, tijdelijk minder uren werken en verlof kopen. Vermeer: ‘We wilden weten wat provinciemedewerkers vinden van de regelingen. Voldoen ze? Uit onze inventarisatie bleek dat als er echt iets aan de hand is thuis, de regelingen bijna standaard tekort schieten. Voor bijvoorbeeld collega’s die een zware zorgtaak hebben en in een lagere loonschaal zitten, is het kopen van verlof niet altijd mogelijk. Ze leveren dan teveel in.’

Zorg en steun op maat

Provincie Zuid-Holland vindt het belangrijk om mantelzorgende medewerkers ruimte te geven. ‘Denk aan het verschuiven van werktijden, zodat de medewerker ‘s morgens kan starten met mantelzorgen en ‘s avonds het werk af kan maken’, geeft Vermeer als voorbeeld. ‘Ook thuiswerkafspraken kunnen de druk van de ketel halen. Als je met je leidinggevende kunt afspreken dat je per keer samen bekijkt of je mee moet naar doktersbezoek van de mantelzorgpatiënt, dan helpt dat vaak enorm.’

Bespreekbaar maken

Lang niet altijd geven mantelzorgers toe dat de zorg voor een dierbare zwaar is, of te zwaar wordt. Soms zien ze niet dat ze overbelast raken óf ze vinden het lastig om toe te geven. Voor medewerkers organiseert Provincie Zuid-Holland sinds 2017 bijeenkomsten rondom mantelzorg. ‘Naast informatie over het regelen van de praktische kant, creëren we zo ook meer openheid. We willen graag dat mensen weten dat ze bij ons kunnen aankloppen als dat nodig is. Dat de combinatie werk en mantelzorg bespreekbaar is.’

Omdat geen mantelzorger hetzelfde is, is het voor de werkgever niet altijd eenvoudig om een (overbelaste) mantelzorger te herkennen. En soms zie je het wel, maar lijkt het lastig om te bespreken. Daarom zijn er binnen Provincie Zuid-Holland bijeenkomsten voor leidinggevenden over hun rol bij mantelzorg, met onderwerpen als ‘hoe voer je het gesprek over mantelzorg’ en ‘hoe herken je overbelasting’. Mieke Vermeer: ‘Wat ons betreft hoeven medewerkers het niet alleen op te lossen. Daarnaast is het goed te zien dat er een klein informeel netwerk ontstaat van mantelzorgers onderling. Op intranet is informatie over mantelzorg te vinden, met links naar nuttige websites of zelfhulpcursussen.

Bedrijfsmaatschappelijk werk

Mieke Vermeer noemt het belang van bedrijfsmaatschappelijk werk van GIMD (Zorg van de Zaak) als hulpaanbieder bij verschillende oorzaken van levensloopstress: op het vlak van coaching, begeleiding en advies. ‘De bedrijfsmaatschappelijk werker helpt op weg of helpt bepaalde situaties voorkomen: ook als het gaat om privé-problemen die het werk beïnvloeden.’ Ook geeft de bedrijfsmaatschappelijk werker praktische hulp, door te verwijzen naar een instantie of deskundige op het vlak van levensloopbaan-ondersteuning. Zoals de Levensfaseambassadeurs binnen de Provincie Zuid-Holland.

Levensfaseambassadeurs

Provincie Zuid-Holland kent 2 Levensfaseambassadeurs. Zij zijn er voor medewerkers met vragen over de keuzes die ze zouden willen maken in hun loopbaan: een sabbatical opnemen of eerder stoppen met werken bijvoorbeeld. De Levensfaseambassadeurs helpen met inzicht, zodat medewerkers vervolgens zelf een beslissing kunnen nemen. De een gaat eerder met keuzepensioen, een ander neemt onbetaald verlof op voor mantelzorg of past de werktijd aan om tot een betere werk-privébalans te komen. De Levensfaseambassadeurs zijn in het leven geroepen door het Inter Provinciaal Overleg.

Lerende organisatie

Mieke Vermeer: ‘Als werkgever willen we dat er ruimte komt om mantelzorg en werk te combineren. Dat is niet altijd makkelijk, dat zien we. We doen steeds nieuwe inzichten op en in dat opzicht zijn we lerend.’

Erkenning

Lerend of niet, voor de inspanningen op het vlak van mantelzorgvriendelijk personeelsbeleid ontving Provincie Zuid-Holland eind 2018 de erkenning ‘wij werken mantelzorgvriendelijk’ van de stichting Werk&Mantelzorg. ‘We zijn erg trots op de erkenning. Maar belangrijker nog is dat ons personeelsbeleid nu mantelzorgvriendelijker is, dat is de allergrootste winst.’

Provincie Zuid-Holland maakt deel uit van het netwerk van bedrijven van de Stichting Werk en Mantelzorg.

De helft van de werknemers die verzuimt, mankeert medisch gezien niets. Vaak is er sprake van een impactvolle situatie in hun leven, zoals bijvoorbeeld mantelzorg, een scheiding of schulden. De gemiddelde werkgever heeft niet door wat er precies speelt bij een verzuimende werknemer. Het is belangrijk dat de problemen die onder de overbelasting schuilgaan, worden opgelost. De oorzaak moet worden aangepakt. Dat begint met weten wat er speelt. Door open het gesprek aan te gaan en te denken in oplossingen, kunnen werkgevers werknemers die verzuimen wegens een niet-medische oorzaak aan het werk houden.